Έρευνα

Το αρχαίο DNA (aDNA) αναφέρεται στο διατηρημένο, αλλά συχνά χαμηλής ποιότητας και ποσότητας γενετικό υλικό, που ανακτάται από βιολογικά κατάλοιπα που βρίσκονται σε χώρους αρχαιολογικού ή παλαιοντολογικού ενδιαφέροντος, μουσεία και συλλογές. Αυτό το γενετικό υλικό μπορεί να έχει ηλικία από μικρότερη των 100 ετών έως και εκατοντάδων χιλιάδων ετών.

Τις τελευταίες δεκαετίες, η πρόοδος σε τεχνολογίες αλληλούχησης υψηλής κλίμακας σε συνδυασμό με ποικίλες διεπιστημονικές προσεγγίσεις (π.χ. χρονολόγηση ραδιοανθράκων, ισοτοπικές αναλύσεις κ.α.) έφερε επανάσταση στο ερευνητικό πεδίο του αρχαίου DNA, επιτρέποντας τη μοριακή διερεύνηση αρχαίων πληθυσμών και εντοπίζοντας τις αλλαγές τους στο χρόνο και το χώρο (δηλ. την εξέλιξη καθώς συμβαίνει!). Στο εργαστήριό μας εφαρμόζουμε καινοτόμες τεχνικές γονιδιωματικής ανάλυσης και προσεγγίσεις πολλαπλών ισοτόπων για να απαντήσουμε σε ένα ευρύ φάσμα συναρπαστικών εξελικτικών και οικολογικών ερωτημάτων που σχετίζονται με τη βιολογία, την παλαιοντολογία, την ανθρωπολογία και την αρχαιολογία. Τα ερευνητικά μας ενδιαφέροντα είναι ποικίλα και εκτείνονται από την εξελικτική ιστορία των εξαφανισμένων ειδών ή των γενεαλογικών/εξελικτικών γραμμών -με έμφαση στην περιοχή της Μεσογείου-, την παλαιογονιδιωματική εξημερωμένων ειδών, τη γονιδιωματική διατήρησης ειδών (γονιδιωματικές αναλύσεις απειλούμενων ειδών, χρησιμοποιώντας σύγχρονα και ιστορικά δείγματα μουσείων για να βοηθήσουν τις προσπάθειες διατήρησης και διάσωσης τους), και την εκτίμηση της σύνθεσης των μικροβιακών κοινοτήτων σε ιζήματα και σε αρχαία σκελετικά κατάλοιπα ανθρώπων, οικόσιτων και άγριων ζώων. Επιπροσθέτως, η ισοτοπική ανάλυση των σκελετικών ιστών προσφέρει μοναδικές πληροφορίες σχετικά με την κινητικότητα και τη μετανάστευση των ανθρώπων του παρελθόντος, συμπληρώνοντας την εικόνα μας για την παλαιοδιατροφή και το παλαιοπεριβάλλον της εποχής τους.

Τα μέλη του εργαστηρίου μας εφαρμόζουν και αναπτύσσουν εξειδικευμένες διεπιστημονικές πειραματικές προσεγγίσεις στο εν λόγω ερευνητικό πεδίο, ρίχνοντας νέο φως στο παρελθόν. Η έρευνά μας επικεντρώνεται στις ακόλουθες θεματικές περιοχές :  

 

  • Η μελέτη του Δεύτερου Ελληνικού Αποικισμού, εστιάζοντας στη γενετική αλληλεπίδραση μεταξύ των μεταναστευτικών πληθυσμών της Μητρόπολης και των αυτοχθόνων πληθυσμών.

  • Η συγκριτική διερεύνηση των γενετικών σχέσεων μεταξύ μεσαιωνικών - βυζαντινών και μετα-βυζαντινών ατόμων από το νησί της Κρήτης και ατόμων της ηπειρωτικής χώρας της ίδιας περιόδου.

  • Η γενετική σχέσεις ατόμων από ποικίλα ταφικά σύνολα της προϊστορικής περιόδου με διαφοροποιημένα πολιτισμικά χαρακτηριστικά (π.χ. πληθυσμοί της Νεολιθικής - Εποχής του Χαλκού).

  • Η διερεύνηση της νεολιθικής επανάστασης στη Μεσόγειο πριν από περίπου 8 χιλιετίες και της αλληλεπίδρασης μεταξύ νεολιθικών νεοεισερχόμενων και προϋπαρχόντων πληθυσμών, με την εφαρμογή διεπιστημονικής προσέγγισης αναλύσεων αρχαίου DNA και πολλαπλών ισοτόπων ανθρώπινων και ζωικών αρχαιολογικών σκελετικών καταλοίπων από την Ανατολία και την Ευρώπη.  

  • Η γενετική ανάλυση αρχαίων μικροβιωμάτων και παθογόνων μικροοργανισμών με στόχο τον εντοπισμό των αιτιών των αρχαίων επιδημιών, την ανίχνευση εξαφανισμένων μικροβιακών γονιδιωμάτων και τη διερεύνηση της εξελικτικής ιστορίας των μικροοργανισμών που σχετίζονται με τη δημόσια υγεία.

  • Η αποσαφήνιση της εξελικτικής ιστορίας εξαφανισμένων θηλαστικών, όπως του κυπριακού πυγμαίου ιπποπόταμου ή των ελεφαντοειδών του Αιγαίου.

  • Η μοριακή αναγνώριση οργανισμών που βρίσκονται σε ιζήματα και υπολείμματα (π.χ., εντός αμφορέων) ή από μεμονωμένα δείγματα, όπως τέχνεργα κ.α. (π.χ. ελεφαντόδοντο).

  • Η μελέτη της διαδικασίας εξημέρωσης οικόσιτων ζώων (π.χ. βοοειδή) στο γεωγραφικό χώρο της Ελλάδας κατά την περίοδο της νεολιθικοποίησης.

  • Η γενετική μελέτη μουσειακών δειγμάτων απειλούμενων ή σπάνιων ειδών της Ελλάδας που διατηρούνται σε Μουσειακές Συλλογές.

      

ΣΤΟΧΟΙ ΤΟΥ ΕΡΓΑΣΤΗΡΙΟΥ

O κύριος στόχος του Εργαστηρίου Αρχαίου DNA είναι η εμβάθυνση και κατανόηση της εξελικτικής ιστορίας των οργανισμών στην ευρύτερη Ανατολική Μεσόγειο, εξυπηρετώντας τις ερευνητικές ανάγκες στα γνωστικά αντικείμενα της αρχαιολογίας, της ζωοαρχαιολογίας και της παλαιοντολογίας. Για το σκοπό αυτό, εφαρμόζουμε και αναπτύσσουμε σύγχρονες μεθόδους ανάλυσης αρχαίου DNA (aDNA), προσεγγίσεις πολλαπλών ισοτόπων, δεδομένων και υπολογιστικών μεθόδων, ώστε να διερευνήσουμε θέματα πληθυσμιακής γενετικής και φυλογεωγραφίας.

ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΕΣ

Κορυφή